‘Veldnamen De Wieden in kaart brengen’

De Priester, de Geestelijke Akker, het Gekkenvondertien en de Kwabbensloot. Wandel er langs met Harm Piek en hij vertelt de geschiedenis achter die merkwaardige namen. Piek inventariseerde de afgelopen jaren alle veldnamen rond Dwarsgracht en Jonen en achterhaalde de historie daarvan. Hij pleit voor een onderzoek voor de hele Wieden.

En daar is haast bij, zegt Piek. “Voor kennis ben je aangewezen op oudere mensen. Toen ik twee jaar terug startte, heb ik tien mensen opgespoord die iets over veldnamen konden vertellen. Daarvan leven er nu nog vijf…“ De parttime inwoner van Dwarsgracht kreeg bij zijn onderzoek hulp van een historische werkgroep uit het dorp en een aantal streekbewoners. “ De zoon van Klaas Petter kwam op een gegeven moment met een rol behang aan. In de jaren zeventig had Klaas op de achterkant een kaart van Dwarsgracht getekend met veel veldnamen erop. Die vormde een mooie basis voor dit onderzoek.”

Piek vindt de zoektocht naar veldnamen om meerdere redenen belangwekkend. De belangrijkste is de historische waarde. “Achter elke naam zit een verhaal en een geschiedenis. Die behoren tot het cultureel erfgoed van De Wieden. Natuurmonumenten wil daar in het beheer meer aandacht aan besteden en werkt daarom graag mee, maar capaciteit voor nieuw onderzoek is er niet”, zegt Piek. De hoop is dat historische verenigingen of liefhebbers de handschoenen oppakken. “Maar je moet dialect verstaan, taalverbanden kunnen leggen, de historie van het gebied kennen en vooral veel tijd hebben. Veel mensen die aan die voorwaarden voldoen zijn er niet.”

Piek is ‘trots en blij’ dat hij zijn werk heeft afgerond. Prachtige anekdotes levert het op. “Sommige namen dateren van voor de vervening, soms zelfs uit de middeleeuwen. De Geestelijke Akker bijvoorbeeld. Voor de veenperiode leefden mensen hier deels van akkerbouw op het drooggelegde veengebied. En die akkers werden uitgegeven door de bisschop van Utrecht”, vertelt Piek. ‘Kerkribben’ is ook een naam met een religieuze tint. “Tijdens de turfperiode had de kerk blijkbaar ook nog grond in dit gebied. Soms word je ook op het verkeerde been gezet. De Priester heeft niks met religie te maken. Dat stuk land was vroeger van onderwijzer De Priester uit Dwarsgracht.”

Turfbazen met namen als Cornelis, Bouwers, Wientjes en Thijssen vinden hun naam ook terug rondom Dwarsgracht. Dergelijke naamsvermeldingen komen veel voor. Bollenmaat bijvoorbeeld. “Iedereen denkt dat die naam verwijst naar een stier in een hooiland, maar vroeger woonde hier een mevrouw Bollen. Het was haar land”, aldus Piek. Hij kent ook minder aangename verwijzingen. “In de 18^e en 19^e eeuw werkten hier veel Duitse arbeiders die smaussen genoemd werden. De veldnaam Smausse verwijst daarnaar. Daar werkten vroeger Duitse Joden die ook in geld handelden. Smaussen is een aanduiding voor onbetrouwbare Joden. Een antisemitische naam dus eigenlijk.”

Aan de andere kant herbergen de veldnamen ook vrolijkheid, vertelt Piek als hij over een klein bruggetje in Dwarsgracht loopt. “Dit heette vroeger het gekkenvondertien. Geen verwijzing naar de dorpsgek, maar naar stelletjes die gek op elkaar waren. Vroeger lag deze plek buiten het dorp. Geliefden konden hier ongestoord hun gang gaan.”

Piek wil onderzoeken elders in De Wieden graag begeleiden. Wie wil meewerken kan contact opnemen met Harm Piek (email: harmpiek@hotmail.nl of 035-6561161)