Blijvende herinnering aan omgekomen veldwachter uit Zwartsluis

Bij het veerhoofd in Genemuiden staat sinds woensdagmiddag een plaquette die herinnert aan de ramp met pont tijdens biddag 1922. Daarop staan de namen van de elf slachtoffers, waaronder veldwachter Moedt uit Zwartsluis. Albert Greveling mocht de krans maken die op de plek van het water in het Zwartewater werd gegooid. Ook liep hij voorop in de stille tocht.

“Het is geen feest, we moeten ingetogen zijn”, zegt Sijm van Lente rond 14.00 uur bij de petroleumkelders. De voorzitter van de Vrienden van Oud-Genemuiden loopt daar met enkele tientallen genodigden naar de pont. Tijdens deze stille tocht hadden eigenlijk de kerkklokken moeten luiden, maar vanwege een begrafenis wordt dat als niet gepast bevonden.

En dus trekt de stoet in stilte naar de pont. Daarmee varen ze naar de plek waar de pont bijna een eeuw geleden onderging. Henk Beens werpt daar een krans in het water. “De stille, zilveren rivier waar we allemaal zo van houden was toen een schuimende witte massa”, zegt Co Mateboer later over de omstandigheden op Biddag 1922. Hij maakte de herdenkingsplaat. De kleine pont moest op gezag van de vrouw van de burgemeester, zo luidt het verhaal, toch de overtocht maken. Drie mensen overleven het ongeval, elf  mensen komen om.

Bijna honderd jaar heeft het geduurd voordat ze voorgoed worden herdacht. Al vertelt wethouder Speksnijder dat de herinneringen eigenlijk nog altijd levend zijn. “Tijdens gesprekken komt de ramp nog vaak voorbij. Het was een van de eerste verhalen die ik hoorde toen ik veertig jaar geleden in Genemuiden kwam”, aldus de wethouder, die erop wees dat tijdens het moment van de plechtigheid in Zwolle een conferentie is over waterveiligheid. Nog steeds wint de natuur het soms van de techniek, aldus Speksnijder.

Vaak met verschrikkelijke gevolgen. Zoals die rampdag in Genemuiden waarop elf mensen het leven laten. De lichamen van sommige opvarenden werden pas weken later gevonden. ”Verschrikkelijk zijn de verhalen”, zegt Van Lente daarover. “Opvarende Hellenthal klampte zich vast aan een balk en zijn vrouw hield zich vast aan zijn voeten. Beide overleefden de ramp niet. Het is bijna onvoorstelbaar wat hier gebeurd is.”

Dat geldt ook voor het lot van rijksveldwachter Moedt (37) uit Zwartsluis. “Hij was met zijn collega uit het Ambt Vollenhove opgeroepen om naar Genemuiden te gaan. Daar was het tijdens Biddag nog wel eens onrustig”, legt Albert Greveling de reden uit waarom Moedt de noodlottige overtocht moest maken.

Daarbij past een ‘sober werk met toch een sterke emotioneel beeld’, vindt Mateboer. Handen reiken daarop nog net boven het water. “Niks passend bij de omgeving, niks vriendelijk”, zegt Mateboer over het karakter van zijn werk. Recht aan de ramp van honderd jaar geleden doet het wel. De elf namen zijn erop gegraveerd. Familieleden van de slachtoffers waren woensdag bij de plechtigheid aanwezig.

Als Mateboer klaar is met zijn toespraak, wakkert de toch al stevige wind harder aan. Alsof het zo moest zijn. Op de achtergrond vaart de pont weer naar de overkant. Voor veel Genemuidenaren net zo’n vanzelfsprekendheid als ademen. De maquette aan het veerhoofd toont voor altijd dat niets vanzelfsprekend is in het leven. Ademen niet, een veilige overtocht op de pont ook niet altijd.

Na afloop gaan de genodigden naar het Historisch Centrum. Daar is de komende tijd een expositie over de pont en de ramp te zien.